Kościół zajmuje w historii i architekturze Złotoryi miejsce szczególne. Należy do zaledwie około dwudziestu miejskich kościołów parafialnych na Śląsku, których początki sięgają pierwszej połowy XIII wieku.

Bardzo prawdopodobne, że jeszcze przed 1211 r., a więc w pierwszym dziesięcioleciu XIII wieku mieszkańcy złotej osady zaczęli budować w jej centrum kościół. Tu najwcześniej w Polsce zastosowano kilka elementów architektury, np. maswerki.

Budowę świątyni patronował Henryk Brodaty, który w 1211 roku nadał Złotoryi prawa miejskie. Potężny kształt kościół zawdzięcza rycerskiemu zakonowi joannitów. Zwracają uwagę m.in.: portale (gotycki i romański), renesansowa ambona, epitafia oraz empory i ołtarz z XVII w. i XVIII w. 

Ze szczytu wieży podziwiać można panoramę miasta,Pogórza Kaczawskiego, Gór Kaczawskich i Karkonoszy, stąd rozlega się hejnał miejski. Do wnętrza zaprasza także wystawa o dziejach kościoła i renesansowym gimnazjum Valentina Trozendorfa. Symboliczny nagrobek tego najwybitniejszego złotoryjanina (pochowanego w Legnicy) znajduje się w prezbiterium.

Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Złotoryi została erygowana (założona) 28 czerwca 2000r. w wyniku podziału parafii złotoryjskiej.

Należy do dekanatu złotoryjskiego w diecezji legnickiej.

Z dniem 28 czerwca R.P. 2014 we wspomnienie Niepokalanego Serca NMP kościół parafialny pw. NNMP w Złotoryi Dekretem Administratora Apostolskiego Diecezji Legnickiej Biskupa Stefana Cichego został ustanowiony Lokalnym Sanktuarium Maryjnym w Diecezji Legnickiej.